Büyük Britanya'ya İhracatta Vergi Riski
Büyük Britanya Avrupa Birliği'nden resmen ayrıldı. Böylece Türkiye'nin büyük Britanya ile ticaret ilişkileri de yeniden düzenlenme ihtiyacı ile karşı karşıya kaldı. Büyük Britanya ile AB üyesiyken gümrük birliği avantajı ile kotasız ve vergisiz karşılıklı ticaret yapıyorduk ve Büyük Britanya Türkiye'nin dış ticaret fazlası verdiği tek gelişmiş ülke durumundaydı. Bu nedenle yeni dönem için yapılacak ticaret düzenlemeleri Türkiye için büyük önem taşımaktadır.
31 Aralık'a kadar aynı kurallar geçerli
Büyük Britanya 31 Ocak 2020 tarihinde Avrupa Birliği'nden resmen ayrılmıştır. Ayrılık anlaşması gereğince Büyük Britanya 31 Aralık 2020 tarihine kadar AB tek pazarı içinde kalmaya devam edecektir. 31 Aralık tarihine kadar vergisiz ve kotasız karşılıklı serbest ticaret devam edecektir.
2021 sonrası için serbest ticaret anlaşması yapacaklar
Büyük Britanya ve AB bundan sonraki ilişkileri için müzakereye başlayacaktır. Büyük Britanya AB ile Dünya Ticaret Örgütü üyesi üçüncü bir ülke olarak ilişki yürütmek istemektedir. Bunun anlamı Büyük Britanya ile AB arasında bir serbest ticaret anlaşması uygulanacak olmasıdır. Bu anlaşma hükümlerince ikili ticarette vergi ve kotaların yine sıfır olması hedeflenmektedir. Böyle olursa Büyük Britanya ile AB arasında vergisiz ve kotasız ticaret 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren devam edecektir. Büyük Britanya ile AB ticaret müzakerelerini 1+1 yıl uzatma opsiyonuna sahip bulunmaktadır. Ancak Büyük Britanya 2020 sonuna kadar müzakerelerin bitmesini hedeflemektedir. Büyük Britanya ile AB'nin anlaşamama olasılığı da bulunmaktadır. Böyle bir durumda Büyük Britanya ile AB birbirlerine 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren DTÖ kuralları kapsamında vergi uygulayacaktır.
Üçüncü ülkeler ile de serbest ticaret anlaşmaları yapacak
Büyük Britanya AB dışındaki üçüncü ülkeler ile Dünya Ticaret Örgütü kuralları gereği üçüncü ülke statüsünde ticaret yapacaktır. Büyük Britanya üçüncü ülkelere ticarette gümrük vergisi uygulayacaktır. Ancak Büyük Britanya üçüncü ülkeler ile de serbest ticaret anlaşmaları yapmayı, vergisiz ve kotasız ticareti hedeflemektedir. Büyük Britanya STA yapmadığı ülkelerden metal hırdavat sanayi ithalatına gümrük vergisi uygulayacaktır. STA yaptığı ülkelerden ise metal hırdavat sanayi ithalatında daha düşük veya sıfır vergi uygulayacaktır.
Türkiye, Britanya İle STA yapmak zorunda
Türkiye Büyük Britanya ile serbest ticaret anlaşması yapmak zorundadır, aksi takdirde ihracatına 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren Büyük Britanya tarafından belirlenecek tarifeler gereği gümrük vergisi uygulanacaktır. Türkiye için Avrupa Birliği'nin Büyük Britanya ile yapacağı STA referans kaynak olacaktır. Bu nedenle Türkiye Büyük Britanya ile STA yapmak için öncelikle Büyük Britanya-AB müzakerelerinin tamamlanmasını bekleyecektir. Türkiye ile Büyük Britanya STA yapana kadar Türkiye'nin ihracatına Büyük Britanya gümrük vergisi uygulayacaktır. Türkiye ile Büyük Britanya STA yaptıktan sonra AB anlaşması da referans olmak üzere ihracatımızda gümrük vergileri daha düşük veya sıfır olacaktır.
Anlaşma gecikirse Britanya Pazarında kayıplar oluşabilir
Türkiye için temel risk Büyük Britanya'nın hem AB ile hem de çok sayıda ülke ile STA anlaşmalarını 1 Ocak 2021 tarihinde uygulamaya koyması, Türkiye ile ise aynı anda STA müzakerelerine muhtemelen daha yeni başlanacak olmasıdır. Nitekim Türkiye Büyük Britanya ile STA müzakerelerine oturmak için Büyük Britanya-AB anlaşmasının tamamlanmasını bekleyecektir ki bu da 2020 sonunu bulacaktır. Türkiye Büyük Britanya ile STA müzakerelerine en erken 2020 sonlarında başlayabilecektir. Anlaşma 2021 yılı başına yetişmeyecektir ve 2021'in başından itibaren otomotiv, tekstil, hazır giyim, işlenmiş gıda ürünleri, seramik gibi ürünlerin ihracatına vergi uygulanacağı için Büyük Britanya pazarında kayıplar ile karşılaşılacaktır.
Son söz; Türkiye Büyük Britanya ile STA anlaşmasının AB ile aynı anda müzakere edilmesini ve uygulanmasını talep etmeli ve hedeflemelidir.