Dünya Mal Ticareti, 20 Trilyon Doları Aşabilir
Covid-19 salgını, 2020 yılında dünya ekonomisi ve ticaretinde sert daralamaya yol açtı. Dünya mal ticareti 2020 yılında miktar olarak yüzde 5,3 ve değer olarak ise yüzde 7,4 küçülerek 18,35 trilyon dolardan 17,0 trilyon dolara indi. Özellikle geçen yılın ilk ve ikinci çeyreğindeki daralmalar, bu yüksek küçülmede belirleyici oldu. Ancak 2020 yılının dördüncü çeyreğinden itibaren dünya mal ticareti yeniden büyüme sürecine girdi.
Aşılama ile yılın ikinci yarısında açılmaların hızlanması ve son çeyrekte çok sayıda ülkede tam bir normalleşmeye geçiş öngörüsü bulunuyor. Bu öngörüye bağlı yılın ikinci yarısında talepte büyümenin hızlanması bekleniyor.
Tüm bu beklentilerle tedarik, sipariş, üretim ve ticaret faaliyetlerinde de hızlanan bir büyüme gerçekleşiyor. Özellikle küresel ölçekte sanayi üretimi tarafında, son yılların en yüksek seviyelerine ulaşıldı. Tedarik ve nihaî ürün talebi ile hem sanayi üretimi hem de ticareti de hızlandı. Yılın ikinci yarısında sanayi üretimi ve ticaretinde daha yüksek büyümelerin yaşanması bekleniyor.
Dünya mal ticareti tüm bu gelişmelerden olumlu etkileniyor. Yılın ilk çeyreğinde dünya mal ticareti 5,05 trilyon dolar oldu. Dünya mal ticareti ilk kez bir çeyrekte 5 trilyon doların üzerinde gerçekleşti. 2020 yılı ilk çeyreğinde yüzde 17,5, 2019 yılı ilk çeyreğinde ise yüzde 10'un üzerine çıktı. Sektörler itibarıyla ulaştırma araçları hariç diğer tüm sanayi sektörlerinde ihracat önemli ölçüde artışlar gösterdi. Mal ihracatındaki artışta hem miktar hem de fiyat artışları etkili oldu. Özellikle emtia fiyatlarındaki artışlar, belirleyici konuma geldi.
Dünya Ticaret Örgütü nisan ayında yayımladığı raporunda, 2021 yılı dünya mal ticaretinde miktar olarak yüzde 8,0 büyüme öngörüsü açıkladı. Gerçekleşen fiyat artışları dikkate alındığında Dünya Ticaret Örgütü, 2021 yılı tamamında dünya mal ihracatının değer olarak yüzde 13,0 artacağını ve 19,3 trilyon dolara ulaşacağını tahmin ediyor. Ancak yılın ilk yarısındaki ticaret hacmi, bu büyüklüklerin üzerine çıkılabileceğini gösteriyor. Nitekim UNCTAD'ın mayıs ayında yayımladığı Dünya Ticareti İzleme Notu'nda, yılın ikinci yarısı dünya mal ticaretine ilişkin güncel tahminleri paylaşıldı. Buna göre UNCTAD yılın üçüncü çeyreğinde 5,4 ve dördüncü çeyreğinde ise 5,5 trilyon dolar mal ihracatı öngörmektedir. Burada temel varsayım aşılamadaki hızın korunması, yaygın kitle bağışıklığına ulaşılması ile yılın son çeyreğinde kalıcı normalleşmenin başlamasıdır. Bu varsayımların gerçekleşmesi halinde dünya mal ticareti, yılın ikinci yarısında daha da yüksek büyüklüklere ulaşabilecektir.
Dünya mal ticaretinde 2021 yılında 20 trilyon dolar büyüklüğünde bir mal ihracatına ulaşılması 2020 yılına göre mal ihracatının 3 trilyon dolar artacağı anlamına geliyor. 3 trilyon dolarlık pasta artışı hemen tüm sektörlere büyüme olanakları sağlayacaktır. Ancak pasta, muhtemelen ülkelerin salgın öncesi paylarına göre dağılmayacak. Salgın sonrası ortaya çıkan yeni normal koşulları içinde küresel tedarik zincirlerinde yeniden yapılanma, yakından tedarik, tedarik güvenliği, bölgeselleşme gibi eğilimler ile ticaret akımlarında değişimler yaşanması olası.
Dünya mal ticaretindeki bu büyüme ve yeni normal koşulları içinde gelişen eğilimler Türkiye'nin mal ihracatı için de önemli fırsatlar sunmaya devam edecek. Türkiye özellikle tedarik zincirlerindeki değişim, yakında tedarik ve bölgeselleşme eğilimlerinden yararlanabilir. 20 trilyon dolarlık bir dünya mal ihracatı içinde Türkiye de, 200 milyar dolar ihracata ulaşabilir. Ancak 200 milyar dolar ihracat için dört ihtiyaç bulunuyor; Türk lirasında öngörülebilirlik, artan ilave net işletme sermayesi ihtiyaçlarının karşılanması, Eximbank kredi ve sigorta limitlerinin artması ve son olarak yeni kapasite, sürdürülebilirlik ve dijitalleşme yatırımları için teşvikler.